98 lat temu, 21 czerwca 1918 roku zmarł Edward Abramowski, jedna z najważniejszych postaci w historii polskiej lewicy. Urodzony w 1868 roku w zamożnej kresowej rodzinie szlacheckiej i dorastający w Warszawie Abramowski w 1889 roku wstąpił w szeregi Polsko-Socjalnej Rewolucyjnej Partii „Proletariat”. Nie akceptując części programu „Proletariatu”, Abramowski założył własne ugrupowanie o nazwie Zjednoczenie Robotnicze.

W 1892 roku wziął udział w zjeździe paryskim, gdzie powołano do życia Polską Partię Socjalistyczną. W następnych latach Abramowski poświęcił się działalności naukowej. Zajmując się historią, socjologią oraz psychologią wypracował własne, oryginalne koncepcje ideowe. Odszedł od marksizmu, pozostał jednak lewicowcem. W tym okresie opublikował takie dzieła jak "Podstawy psychologiczne socjologii", "Zagadnienia socjalizmu" oraz "Socjalizm a państwo", w których przedstawił swoje poglądy. Zakładał, że jakakolwiek trwała pozytywna społeczna, która mogłaby doprowadzić do obalenia wyzysku i zaprowadzenia prawdziwej równości, nie będzie możliwa bez przewrotu w świadomości społecznej i przyjęcia nowych wartości.

Po rewolucji 1905 roku idee te zebrał w programie kooperatyzmu. Alternatywą dla opresyjnych instytucji państwowych w zaborze rosyjskim oraz opartej na wyzysku gospodarki kapitalistycznej miały stać się zakładane oddolnie stowarzyszenia, przejmujące coraz więcej zadań i powoli wypierające istniejący system. Podstawową organizacją tego typu powinna być kooperatywa spożywcza. Dzięki niej ludzie mogliby wspólnie kupować żywność z pominięciem handlowych pośredników oraz gromadzić potrzebny do rozwoju dalszej działalności. Kooperatyzm jednak nie miał się ograniczać wyłącznie do czynności czysto ekonomicznych i materialnych. Celem działalności dobrowolnych stowarzyszeń miało być wychowanie nowego, wyzbytego egoizmu człowieka.

Edward Abramowski jest uznawany za pioniera polskiego ruchu spółdzielczego. z takimi postaciami jak Romuald Mielczarski, Stefan Żeromski i późniejszy Prezydent RP Stanisław Wojciechowski brał udział w pracach Towarzystwa Kooperatystów. Angażował się też w inne działania na rzecz rozwoju samoorganizacji społecznej – kół samokształceniowych, kas pożyczkowych, bibliotek czy promujących wzajemną Związków Przyjaźni.

Po okresie zapomnienia myśl Abramowskiego, odżyła w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Odwoływały się do niej takie postaci opozycji demokratycznej jak oraz Jacek Kuroń, którzy inspirowali się jego dorobkiem tworząc programu KOR-u oraz pierwszej „Solidarności”.

Edward Abramowski jest autorem, którego współczesna, demokratyczna lewica nie może pomijać. Przypomina on bowiem, że każda prawdziwa społeczna wymaga aktywnego zaangażowania jak największej liczby ludzi, a nawet najlepsze reformy legislacyjne nie mogą się udać bez czynnego udziału społeczeństwa. Przypomina on także o tym, że zmiana społeczna ma charakter etyczny, a reformy nie są celem samym w sobie, tylko mają służyć zbudowaniu lepszego i sprawiedliwszego świata.

[Grafika: Po prawej stronie grafika przedstawiająca Edwarda Abramowskiego. Po lewej opis: "Dziewięćdziesiąt osiem lat temu, 21 czerwca 1918 roku, zmarł Edward Abramowski – polski myśliciel polityczny, filozof, teoretyk lewicowy, psycholog i socjolog. Pierwowzór Szymona Gajowca w powieści Stefana Żeromskiego Przedwiośnie, inicjator polskich kooperatyw i spółdzielni". Poniżej cytat: "Każda kooperatywa spożywcza, każda wspólna fabryka – są to już zaczątki nowego ustroju społecznego. Świat sprawiedliwości społecznej jest do stworzenia w każdej wsi, w każdej osadzie fabrycznej, w każdym mieście". Zaczerpnięty z "Kooperatywa jako sprawa wyzwolenia ludu pracującego" Edwarda Abramowskiego. Na dole podany jest adres www.facebook.com/RazemwWarszawie oraz logotyp partii Razem.]


Źródło
Opublikowano: 2016-06-21 16:27:00