Maciej Konieczny:

Dziś rocznica śmierci Marii Kelles-Krauz – polityczki Polskiej Partii Socjalistycznej, działaczki społecznej i tłumaczki oraz pierwszej kobiety w Polsce wybranej na stanowisko Przewodniczącej Rady Miejskiej.

Urodziła się w Radomiu w 1882 r. Od lat młodości należała do PPS – Frakcja Rewolucyjna. W latach I Wojny Światowej działała w Komitecie Obywatelskim i przewodniczyła radomskiej Lidze Kobiet Pogotowia Wojennego.
Już w październiku 1918 r., przed wywalczeniem przez kobiety praw wyborczych, Liga wydrukowała ulotkę następującej treści: „Polska powstaje!…Wierzymy, że musi być wolna, niepodległa, zjednoczona i ludowa – i taką powstającą Ojczyznę jako obywatelki Polski – witamy! W tej niezmiernie ważnej chwili dziejowej, gdy stary zmurszały świata porządek się wali i w proch się rozsypują bałwany przesądów wiekowych – w tej chwili powinno również zabraknąć stanowczego i silnego głosu kobiet polskich, wołającego o równe, obywatelskie prawa dla siebie”.

3 listopada 1918 r. w radomskim kinie Corso odbył się Wiec Kobiet Polskich, domagających się pełni praw wyborczych i społecznego równouprawnienia. Maria Kelles-Krauz była jedną z pomysłodawczyń i organizatorek wiecu. Niedługo później, 1 kwietnia 1919 r., została radną miasta Radomia – a także pierwszą kobietą w Polsce, która objęła stanowisko Przewodniczącej Rady Miejskiej.

Jak wspominała: "Zaczęła się Wolna Polska! Wkrótce przeprowadzono wybory do Rady Miejskiej. Polacy i Żydzi socjaliści uzyskali większość i ku zdumieniu, a nawet zgorszeniu niektórych Radomiaków, mnie wybrano na Prezesa Rady Miejskiej. Coś niesłychanego! Pierwsza kobieta w Polsce na tym stanowisku!"

Swoją funkcję pełniła przez dwie kadencje, a w radzie miejskiej zasiadała do wybuchu II Wojny Światowej. Z jej inicjatywy wprowadzono w Radomiu m.in. powszechny obowiązek szkolny i opiekę dentystyczną dla dzieci, otwarto także pierwszą bibliotekę publiczną w mieście.

W 1927 r. została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W trakcie wojny prowadziła komplety tajnego nauczania i zajmowała się produkcją mydła, żeby wyżywić rodzinę – jej mąż, lekarz i działacz PPS Stanisław Kelles-Krauz, został wywieziony do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen.

zakończeniu wojny Stanisław wrócił do Radomia, a w 1946 r. został mianowany posłem nadzwyczajnym RP i ministrem pełnomocnym w Danii, gdzie przebywał do 1954 r. Maria Kelles-Krauz pojechała na placówkę z mężem; nauczyła się języka duńskiego i zajęła tłumaczeniem duńskiej literatury.

powrocie z Danii osiadła z mężem w Warszawie. Zmarła w 1969, pochowana na Cmentarzu Powązkowskim.


Źródło
Opublikowano: 2020-09-04 15:51:46