Maciej Szlinder:
Dzisiaj obchodzimy rocznicę śmierci Thomasa Paine’a – brytyjskiego myśliciela oświeceniowego, orędownika wolności, demokracji i praw człowieka. Był jednym z ojców założycieli Stanów Zjednoczonych. Określany jako niepokorny humanista mający na swoim koncie udział w rewolucji francuskiej.
Paine pochodził z angielskiej, rzemieślniczej rodziny. Edukację zakończył na szkole powszechnej, a od 13. roku życia pracował w warsztacie ojca marząc o karierze w marynarce wojennej. Dorosły Paine bez pracy i chorujący na szkorbut postanowił wyjechać do Ameryki – ponoć po rozmowie z Benjaminem Franklinem.
W Filadelfii Paine szybko znalazł pracę jako dziennikarz. 10 stycznia 1776 opublikował broszurę „Zdrowy rozsądek”, która szybko stała się bestsellerem, a o której mawia się, że była iskrą dla wybuchu rewolucji. W książce Paine nawoływał do stworzenia niepodległego państwa w miejsce dotychczasowych kolonii brytyjskich w Ameryce. W czasie poprzedzającym publikację broszury głoszenie takich poglądów karane było śmiercią, jednak miało to olbrzymie znaczenie dla zaangażowania obywateli i powstania Deklaracji Niepodległości. Po ogłoszeniu przez Stany Zjednoczone niepodległości Paine powrócił do Europy.
W 1791 opublikował w Wielkiej Brytanii popierającą Wielką Rewolucję Francuską pracę „Prawa człowieka”. Republikańskie poglądy Thomasa, którymi zaskarbił sobie sympatię i poparcie wśród ludu, nie spotkały się z przychylnością władzy. Był poszukiwany przez tajną policję króla Jerzego III, opuścił więc wyspy. Trafił do Francji, gdzie został wybrany do Zgromadzenia Narodowego. W 1793 roku Paine został aresztowany za zdradę stanu z powodu sprzeciwu wobec kary śmierci, po roku został zwolniony.
Paine w napisanej 1797 r. pracy pt. “Sprawiedliwość agrarna” jako pierwszy zaproponował powszechne jednorazowe świadczenie dla wszystkich obywateli, pierwowzór dzisiejszej dotacji kapitałowej. Ponieważ ziemia jest „wspólną własnością rodzaju ludzkiego”, każdy właściciel ziemski powinien, zdaniem Paine’a, płacić wspólnocie stałą daninę za jej użytkowanie. Z tak zebranych środków proponował, by każdej osobie kończącej dwadzieścia jeden lat wypłacać pewną kwotę “jako częściową rekompensatę za utratę naturalnego dziedzictwa w wyniku wprowadzenia systemu własności ziemskiej”.
Paine był również prekursorem idei emerytury obywatelskiej, proponując
również finansowanie z tych samych środków corocznej wypłaty dla każdej osoby, która ukończyła 50 lat.
Zmarł 8 czerwca 1809 roku w Nowym Jorku.
Źródło: Maciej Szlinder
Więcej w kategorii: Maciej Szlinder
Opublikowano: 2022-06-08 19:33:36
