Rocznica. 3 września 1944 w PPS-owskim „Robotniku” wydawanym w powstańczej Warszawie Zygmunt Zaremba pisał:
„15 sierpnia 1944 roku, po dwóch tygodniach powstania, Rada Jedności Narodowej (obradująca podczas powstania w pełnym składzie przedstawicieli stronnictw i grup politycznych; były w niej reprezentowane PPS, Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Narodowe, Stronnictwo Pracy, każde po trzech reprezentantów oraz Zjednoczenie Demokratyczne, Chłopska Organizacja „Racławice” i organizacja „Ojczyzna”, po jednym przedstawicielu) zwróciła się do narodu polskiego z manifestem, w którym czytamy:
„Polska w tej wojnie walczy nie tylko o byt i niepodległość, ale i o wyższe cele. W ramach Karty Atlantyckiej, określającej cele wojenne narodów sprzymierzonych, Polska ma swoje własne dążenia i konieczności dziejowe. Zagrożona powtarzającą się raz po raz agresją imperializmów, Polska musi mieć zapewnione bezpieczeństwo i możliwość spokojnej pracy na wiele pokoleń. Polska chce się rządzić wedle własnych zasad i praw. Zasady te zostały już ogłoszone w odezwie z dnia 26 lipca br. Stanowią one gwarancję, że ustrój przyszłej Rzeczypospolitej oparty będzie o wolność polityczną i sprawiedliwość społeczną.
Podstawami ustroju Polski, jako Rzeczypospolitej demokratycznej, będą:
a) przyszła konstytucja, zapewniająca sprawne rządy, zgodne z wolą ludu;
b) demokratyczna ordynacja wyborcza do ciał ustawodawczych i samorządowych, dająca wierne odzwierciedlenie opinii społeczeństwa;
c) przebudowa ustroju rolnego przez parcelację przeznaczonych na ten cel posiadłości niemieckich i obszarów ziemskich ponad 50 ha oraz kierowanie nadmiaru ludności rolnej do pracy w przemyśle i rzemiośle;
d) uspołecznienie kluczowych gałęzi przemysłu;
e) współudział pracowników i robotników w kierownictwie i kontroli produkcji przemysłowej;
f) zagwarantowanie wszystkim obywatelom pracy i dostatecznych warunków bytu;
g) sprawiedliwy podział dochodów społecznych;
h) upowszechnienie oświaty i kultury”.
Znajdujemy tu zarys programu rzetelnej demokracji, zmierzającej ku gruntownej przebudowie ustroju społeczno-gospodarczego państwa. Dumny może być polski ruch socjalistyczny, jego to bowiem zasady programowe znalazły tu powszechną aprobatę! Rada Jedności Narodowej pod przewodnictwem Kazimierza Pużaka, sekretarza generalnego PPS, nie tylko przyjęła ten program społecznej demokracji, ale korzystając z możności zgromadzania się, przystąpiła natychmiast do obleczenia tych zasad w konkretne formy ustaw i rozporządzeń. Praca przygotowawcza do tego celu była wykonana w dużej mierze już dawniej, w komórkach fachowych delegatury rządu, gdzie wszystkie ważniejsze zagadnienia były dokładnie przepracowane w toku długich lat okupacji.
I chyba jedynym tego rodzaju wydarzeniem w dziejach były posiedzenia Rady Jedności Narodowej, konspiracyjnego parlamentu reprezentującego naród walczący o swe wyzwolenie w najtrudniejszych warunkach. Posiedzenia te odbywały się bardzo często; w pierwszej fazie, do września, prawie codziennie. Lokale były zmieniane w zależności od nasilenia ognia w danym punkcie miasta. Gdy pociski rozwaliły dom, w którym obradowano, przenoszono się do drugiego. Akompaniament piekielnego świstu samolotów i wybuchów zrzucanych przez nie bomb, huk rwących się gdzieś obok pocisków artyleryjskich, brzęk resztek lecących z okien szyb, stale towarzyszyły obradom. Chyba najdłużej służyła za miejsce posiedzeń niewielka kamieniczka przy ulicy Przeskok nr 2; osłonięta przez większe domy, dawała złudzenie bezpieczeństwa przynajmniej przed pociskami artyleryjskimi. Seria bomb, które Niemcy rzucili burząc tę właśnie kamienicę i przemieniając całą dzielnicę w gruzy kazała wyrzec się „stałej siedziby” rady. Tutaj miały miejsce główne akty ustawodawcze Rady Jedności Narodowej nadające powstaniu oblicze nie tylko zrywu patriotycznego, ale i rewolucji społecznej”.
Całość w linku:
Społeczne oblicze powstania | Lewicowo.pl
Portal poświęcony polskiej lewicy demokratycznej, patriotycznej i niekomunistycznej.
Źródło
Opublikowano: 2019-08-01 00:00:17