Razem Małopolska:

? 102. wywalczenia praw wyborczych przez Polki ?

Wbrew opisom, z którymi można się spotkać, nie zostały Polkom dane, nadane, przyznane. Prawa wyborcze zostały przez Polki wywalczone.

Wydeptane przed domem marszałka Piłsudskiego, a gdy trzeba było wystukane parasolkami w okna rezydencji. Wykrzyczane na wiecach. Ale od początku…

W 1891 r. emancypantki wysłały pierwszą petycję z żądaniem zniesienia męskiego pełnomocnictwa w wyborach do Sejmu Krajowego. Kobiety korzystały z różnych form manifestowania swoich postulatów: organizowały demonstracje i wiece, pisały interpelacje, tworzył komitety wyborcze.

W 1897 r. kobiety uzyskały prawo studiowania na Uniwersytecie Jagiellońskim na wydziale humanistyczno-filozoficznym.

W 1905 roku w Krakowie odbył się pierwszy jawny Zjazd Kobiet Polskich. Zjazd wystosował apel do partii politycznych o włączenie postulatu równouprawnienia do programów politycznych. Kobiety organizowały się w stowarzyszenia i związki o charakterze zawodowym.

Pojawiało się sporo działań wzmacniających samodzielność i niezależność kobiet. To Kazimiera Bujwidowa zachęcała kobiety do spojrzenia na siebie jako cel sam w sobie. Pojawiały się też grzmiące głosy bezlitośnie opisujące realia, w jakich funkcjonowały ówczesne dziewczęta, a później kobiety. Jednym z takich głosów była krakowska działaczka Turzyma, pisząca “Kobieta nie ma woli, bo mogłaby chcieć inaczej, niż jej nakażą.

W 1907 roku Paulina Kuczalska-Reinschmit, hetmanka i liderka pierwszej fali polskiego ruchu feministycznego, założyła Związek Równouprawnienia Kobiet Polskich. Nie miała ochoty przekonywać ludzi o odmiennych poglądach do swojej racji, wolała robić swoje.

W tym samym roku odbywa się zjazd ZRKP w Warszawie, który Konopnicka opisywała jako “radę wojenną”.

W 1908 roku Maria Dulębianka przeprowadziła odważną kampanię wyborczą, podczas której agitowała na rzecz praw wyborczych dla kobiet. Kandydatka do Sejmu Krajowego we Lwowie zdobyła 511 głosów, które ze względów formalnych zostały odrzucone.

W 1911 roku po raz pierwszy obchodzono Międzynarodowy Dzień Kobiet. Krakowskie emancypantki zorganizowały demonstrację na kilka tysięcy kobiet!

W 1913 r. Iza Moszczeńska i Zofia Daszyńska–Golińska założyły Ligę Kobiet. W zaborze austriackim od 1915 roku działała Liga Kobiet Galicji i Śląska Cieszyńskiego z m.in. Zofią Moraczewską i Dorotą Kłuszyńską. W 1917 r. organizacje połączyły się tworząc Ligę Kobiet Polskich – pierwszą masową organizację kobiecą.

W grudniu 1917 roku warszawski Zjazd Kobiet powołał Centralny Komitet Równouprawnienia Kobiet Polskich, który uzyskał pełnomocnictwo do rozmów z rządem tworzącego się państwa. Do negocjacji z Józefem Piłsudskim stanęła Justyna Budzińska–Tylicka i Maria Chmieleńska.

W wyniku rozmów, ale również sytuacji politycznej skłaniającej rządzących do podjęcia opłacalnej decyzji, 28 listopada 1918 roku ukazał się dekret Naczelnika Państwa o ordynacji wyborczej, w którym znalazł się zapis: „Wyborcą do Sejmu jest każdy obywatel państwa bez różnicy płci, który do dnia ogłoszenia wyborów ukończył 21 lat”. Głosować więc i kandydować nareszcie mogły kobiety – za zgodą męża.

_________________
? Wpis jest częścią feministycznej serii edukacyjnej, którą tworzę z Iwona Gałązka. Piszemy o kobietach rewolucjonistkach oraz ważnych datach, przypominających o tym, że „Praw się nie dostaje. Prawa się zdobywa w walce”. To słynne hasło Zofii Daszyńskiej-Golińskiej z 1911 r., kiedy kobiety nie miały jeszcze praw wyborczych.


Źródło
Opublikowano: 2020-11-28 12:12:28