Dokładnie 118 lat temu w Warszawie urodził się Ludwik Cohn, polski socjalista, o

Maciej Konieczny:

Dokładnie 118 lat temu w Warszawie urodził się Ludwik Cohn, polski socjalista, obrońca w procesach politycznych II RP i PRL, założyciel Komitetu Obrony Robotników.

Pochodził z żydowskiej rodziny o prawniczych tradycjach. Już w wieku 15 lat wstąpił do Związku Polskiej Młodzieży Socjalistycznej – młodzieżówki PPS. Dwa lata później został jej wiceprzewodniczącym, w tym samym roku otrzymał również pełne członkostwo w PPS. W lipcu 1920, tuż po zdaniu matury zgłosił się jako ochotnik do wojska i uczestniczył w walkach podczas wojny polsko-bolszewickiej. Po wojnie ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim i rozpoczął praktykę adwokacką.

Obok Adama Ciołkosza był najważniejszym przywódcą młodego pokolenia PPS. Angażował się w działalność organizacji młodzieżowych i Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. Mimo młodego wieku został w latach trzydziestych jednym z najbardziej znanych obrońców w procesach politycznych. Bronił prześladowanych przez sanacyjne władze działaczy komunistycznych i socjalistycznych. Był obrońcą Bolesława Drobnera, jednego z przywódców PPS, który opowiadał się za współpracą z komunistami mimo, że Cohn był zdecydowanym przeciwnikiem jednolitego frontu z KPP. Jego zaangażowanie w obronę represjonowanych polityków lewicy sprawiło, że pod koniec lat trzydziestych również on został postawiony w stan oskarżenia i na kilka dni aresztowany. Ostatecznie po trzech latach został w 1939 uniewinniony przez Sąd Najwyższy.

We wrześniu 1939 roku ze względu na zaangażowanie polityczne nie został powołany do wojska. Zgłosił się na ochotnika do oddziałów Legii Akademickiej i wziął udział w obronie Warszawy. Całą wojnę spędził w obozach jenieckich, co ze względu na żydowskie pochodzenie prawdopodobnie uratowało mu życie.

W lutym 1945 zaangażował się w tworzenie PPS-Wolność, Równość, Niepodległość kierowanej w podziemiu przez Kazimierza Pużaka i Zygmunta Zarembę. Partia stała na stanowisku jednoznacznie socjalistycznym i niepodległościowym, konsekwentnie odmawiając podporządkowania się komunistom. Cohn, podobnie jak inni przywódcy PPS-WRN, nie zgodził się na wstąpienie do kontrolowanej przez komunistów PPS. W 1947 został aresztowany przez UB i skazany w procesie kierownictwa WRN na pięć lat więzienia. Kazimierz Pużak więzienia nie przeżył, zmarł w Rawiczu, Józef Dzięgielewski zmarł kilka miesięcy po wyjściu na wolność. Ludwik Cohn został zwolniony na mocy amnestii. Mimo nacisków odmówił złożenia wniosku o rehabilitację. Po latach wspominał: “O ile może być zrozumiałe, że występują o rewizję procesów ci, których skazano pod zarzutem kolaboracji z Niemcami, co dotyczy wielu byłych AK-owców, o tyle nonsensem byłoby występowanie z takimi wnioskami ze strony tych, których skazano za opór wobec stalinowskiej dyktatury. Naraziłbym się na śmieszność, gdybym choćby pod słusznym pretekstem, że proces był sfingowany, występował z tezą, że nie byłem przeciwnikiem systemu”.

Po 1956 pozwolono mu powrócić do wykonywania zawodu adwokata. Ze względu na zaangażowanie w działalność Klubu Krzywego Koła i utrzymywanie kontaktów z przebywającymi na emigracji Ciołkoszem i Zarembą, Cohn był przez resztę życia inwigilowany, a jego mieszkanie regularnie było poddawane rewizjom. Ponownie został obrońcą w procesach politycznych. Bronił między innymi Anny Rudzińskiej oskarżonej o rozpowszechnianie książek zawierających „fałszywe wiadomości o państwach obozu socjalistycznego”. Był jednym z sygnatariuszy „Listu 59” publicznego sprzeciwu wobec wpisania do konstytucji kierowniczej roli PZPR i wieczystego sojuszu z ZSRR.

Był jednym z 14 członków-założycieli Komitetu Obrony Robotników i obok Anieli Steinsbergowej najważniejszym obrońcą robotników z Ursusa i Radomia represjonowanych po protestach w 1976. W styczniu 1980 współzałożył Komisję Helsińską, która miała pilnować przestrzegania praw człowieka oraz wywiązywania się z międzynarodowych zobowiązań przez władze PRL.

Ludwik Cohn zmarł 14 grudnia 1981, dzień po wprowadzeniu stanu wojennego. W 1989 Sąd Najwyższy zmienił wyrok z 1948 i uniewinnił całe kierownictwo PPS-WRN, w tym Cohna. W 2006 został pośmiertnie odznaczony przez Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Historia życia Ludwika Cohna to historia konsekwentnej walki o niepodległą, demokratyczną i sprawiedliwą społecznie Polskę. Niezależnie czy przeciwnikiem w tej walce był carat, bolszewicy, sanacja, hitlerowcy, czy peerelowska dyktatura, Ludwik Cohn stał zawsze po właściwej stronie.


Źródło
Opublikowano: 2020-06-23 19:06:05

Dziś mija 50. rocznica śmierci Tadeusza Szturm de Sztrema. pseud. „Mały”, „Nikod

Dziś mija 50. rocznica śmierci Tadeusza Szturm de Sztrema. pseud. „Mały”, „Nikodem” (1892 – 1968), działacza i bojowca Polskiej Partii Socjalistycznej, żołnierza Legionów Polskich, ekonomisty, pracownika Głównego Urzędu Statystycznego, działacza podziemia antyhitlerowskiego, więźnia Pawiaka i ofiary komunistycznych represji.
Tadeusz Szturm de Sztrem urodził się w Niżnym Nowogrodzie 18 października 1892 r. Edukację pobierał w Rosji i tam w czasie nauki w gimnazjum wstąpił do młodzieżowej organizacji, związanej z PPS-Frakcją Rewolucyjną i Związkiem Walki Czynnej – Związku Stowarzyszeń Polskiej Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej. Później związany z PPS-Opozycją, współtworzył Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej. Studiował na Wojskowej Akademii Medycznej w Petersburgu i na Wydziale Prawa Uniwersytetu Petersburskiego.
Po wybuchu I wojny światowej Szturm de Sztrem przyjechał do Warszawy i włączył się w akcje dywersyjne organizowane w ramach Oddziału Lotnego Wojsk Polskich. W październiku 1915 r. wstąpił do Legionów. Walczył nad Styrem i pod Kostiuchnówką. Po kryzysie przysięgowym wrócił do Warszawy i rozpoczął pracę w Biurze Pracy Społecznej. Następnie brał udział w organizacji Pogotowia Bojowego PPS w 1917 r., przekształconego w Milicję Ludową PPS, w której był członkiem Komendy Głównej. Za tę działalność został odznaczony w 1922 r. Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.
W 1920 r. był jednym z inicjatorów powstania Instytutu Gospodarstwa Społecznego, w którym pracował aż do roku 1944. W 1921 r. został redaktorem czasopisma Ekonomista. W 1923 r. podjął pracę w GUS a później został kierownikiem Wydziału Statystyki Społecznej w Ministerstwie Skarbu. W tym czasie zrezygnował z członkostwa w PPS, skupiając się na pracy naukowej. Do partii wstąpił ponownie w 1939 r.
We wrześniu 1939 r. był zaangażowany w tworzenie Ochotniczej Robotniczej Brygady Obrony Warszawy. Wraz z nastaniem niemieckiej okupacji był w kierownictwie konspiracyjnej PPS – Wolność-Równość-Niepodległość. Następnie został członkiem Komendy Głównej Gwardii Ludowej WRN. Podejmował się działań dywersyjnych, a od roku 1940 został kierownikiem wydawnictw WRN. W roku 1942 został łącznikiem między PPS-WRN a Szarymi Szeregami. Na zaproszenie Jana Rossmana i Tadeusza Zawadzkiego pseud. „Zośka” szkolił harcerzy w konspiracji i wykładał historię polskich ruchów socjalistycznych. W roku 1943 został uwięziony na Pawiaku, z którego został zwolniony po trzech miesiącach dzięki łapówce zebranej przez przyjaciół. Był kierownikiem komisji propagandy i agitacji społecznej Rady Jedności Narodowej, a w czasie powstania warszawskiego zastępcą sekretarza generalnego PPS-WRN – Kazimierza Pużaka.
Od kwietnia roku 1945 do maja 1947 pełnił funkcję sekretarza generalnego Ośrodka Krajowego PPS. Był dwukrotnie aresztowany przez władze komunistyczne – najpierw w listopadzie 1946 r. i w maju 1947. W pokazowym procesie w listopadzie 1948 r. był sądzony wraz z innymi „partyjnymi bonzami”, jak określała ich reżimowa prasa: Józefem Dzięgielewskim, Ludwikiem Cohnem czy Kazimierzem Pużakiem. Tadeusz Szturm de Sztrem został skazany na 10 lat więzienia, utratę praw publicznych i obywatelskich na okres lat 5 i przepadek mienia. Z więzienia został zwolniony w roku 1952 po odbyciu skróconej do 5 lat kary.
Po opuszczeniu więzienia zaangażował się w prace nad wydaniem dzieł Ludwika Krzywickiego, jego przyjaciela i współpracownika z Instytutu Gospodarstwa Społecznego. Tadeusz Szturm de Sztrem wszedł w skład komitetu organizacyjnego obchodów stulecia urodzin Ludwika Krzywickiego. Zmarł 17 marca 1968. Jest pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.
Był autorem między innymi: Instytut Gospodarstwa Społecznego 1922–1944. Przyczynek do historii instytucji naukowo-społecznych w Polsce, Warszawa 1959; Bezrobocie w Europie dzisiejszej. Przyczynek do teorii kryzysów, Warszawa 1931; Żywiołowość w opodatkowaniu: podatek inflacyjny, Warszawa 1924; Płace zarobkowe w okresie dewaluacji pieniężnej, Warszawa 1923.


Źródło
Opublikowano: 2018-03-17 17:06:33