? Susza w Przyrodzie… jakiej nie było jeszcze ☀️

W zeszłym roku napisałem takiego posta odnośnie zaobserwowanego w naturze zjawiska – było o tym, jak wszystko przyspieszyło. Jarzębiny dojrzałe już w lipcu, wrzosy kwitnące z początkiem sierpnia, wreszcie dostatek owoców dojrzałych również o wiele wcześniej niż zazwyczaj. Mirabelki z końcem lipca? Taki był 2018. Pod koniec listopada ubiegłego roku, na części krzewów i drzew wisiały jeszcze zielone liście, ze zdumieniem obserwowałem też kwitnące krwawniki, starce i kwiaty łąkowe. Któregoś dnia minionej jesieni temperatura wyniosła około + 20 stopni, pamiętam jak wtedy czuwałem jeszcze w letnim ubraniu nocą. To subtelne zmiany, niezauważalne dla większości osób żyjących w harmonii dom – praca – powrót. A więc ignorowane. I o ile rok poprzedni po prostu zaciekawił, tak 2019 przestraszył już od wczesnej wiosny. Już wtedy było sucho. Zaintrygowała natomiast ‘’cisza ptasia’’. Owszem coś tam śpiewało jak to wiosną, i pozornie wszystko w normie. Pozornie. Bo usilnie towarzyszyło mi poczucie, że jakoś jest ciszej. W porównaniu z innymi latami. I to nie tak troszkę, ale jakoś o 1/3. Pamiętam kwietniowe świty i majowe poranki – harmider czynił się taki, aż dzwoniło w bębenkach. Kilka osób bliskich jak ja naturze, potwierdziło mi, że mają podobne wrażenie tego roku. Nie wchodząc w szczegóły, przyczyny… Wielki brak owadów. Gdzieniegdzie plączą się pojedyncze pszczoły i trzmiele. Ale cóż to, wobec huczących zastępów, wesołych i pracujących wraz z rozkwitem kwiatów, jakich buczenie witało mnie co roku? Za ciszą ptasią idzie owadzia. Bo w przyrodzie wszystko jest połączone i od siebie zależne, łącznie z człowiekiem. Nie zmieni tego ignorancja, usilne wypieranie faktów, beton, ‘’rozwój, postęp, i nowoczesność’’. W tym czasie docierają do mnie informacje o płazach wyschniętych ‘’na wiór’’, które przytomni ludzie zbierają i ratują poprzez wizytę w wiadrze z wodą. Tam żabie ‘’skwarki’’ spędzają długi czas powoli nasiąkając wodą i wracając do życia.

Maj przemija szybko, i równie prędko milkną słowiki. Zwykle można było je usłyszeć jeszcze urywkami przez czerwiec. Mimo czerwca, czuję się jakby był co najmniej późny sierpień. Ptaki nad bagnami milkną. Niektórych w ogóle brak. Po raz pierwszy tej wiosny nie słyszę bąka. Mieszkał tu odkąd pamiętam. Każdego roku ptasi duch trzcinowisk przylatywał, obwieszczając się światu szuwarów miarowym dudnieniem. Ok, stwierdziłem, okolica staje się coraz bardziej zaludniona, może to mu przeszkadza. W poszukiwaniu bąka odwiedzam wieczorami wszystkie bagna, trzcinowiska i rozlewiska dostępne w okolicy. Łącznie pięć. I tutaj bąków nie słychać, choć zawsze były… Kto to w ogóle, poza takim obserwatorem jak ja, zauważa? Martwię się o świat…Z końcem czerwca w Wielkopolsce zaczynają żniwa. Zboża przeschły i dojrzały w skwarze prędko. Zwykle miały one miejsce w lipcu. Są dni, że hektary pól płoną, zapalając się od rozgrzanych w słońcu maszyn rolniczych. Ogromne straty. W lasach już obowiązuje najwyższy stopień zagrożenia pożarowego, który z przerwami i tak utrzymywał się od wczesnej wiosny. Jak mało w tym roku zaskrońców… widziałem dopiero jednego. Niski stan wód odbija się piętnem na lęgach ptaków wodnych – dostęp do zalanych i bezpiecznych zwykle gniazd zyskują lisy, jenoty, borsuki i dziki. Przegrywają z nimi żurawie, łabędzie, kaczki i gęsi…

Nadal czerwiec. Niektóre liście brzóz wybarwiają się na żółto. Opadają. Nawet odporne, rodzime drzewa, nie radzą już sobie z brakiem wody. Już w kwietniu i marcu niektóre gatunki zrzuciły dopiero co wypuszczone, młodziutkie zielone listeczki. Pamiętam. Powód? Brak wody, tym samy możliwości aby listki utrzymać i odżywić. Długa, powolna śmierć… Cośmy im zgotowali? Widząc to, nie mam czasem śmiałości prosić je o cokolwiek… Liście dębów pokrywają się białym nalotem – wtórny objaw skrajnych warunków. Gdzie bym nie był, u dębów to wszędzie. Z ubiegłym roku byłem w szoku, kiedy dęby właśnie zrzucały masowo, lawinowo niedojrzałe, zielone żołędzie podczas wakacji. Już wtedy miały ciężko. Pozbywały się balastu, którego nie były w stanie wykarmić. Przez który uciekała cenna wilgoć. Tego roku wiele z nich nie zawiązało szypułek widzę. Żołędzi nie będzie. Ale jeszcze trwają…
Roślinność zielna, dzika, ta na brzegach pól i miedzach. Wydawałoby się niezniszczalna. Patrzę na zasuszone, pokrzywy, ostrożenie, maki… Życica trwała, jedna z odporniejszych traw, przybrała złoty, słomiany kolor. Zupełnie jak jesienią. Wyglądają jakby ktoś je spreparował. Jeśli padają tak odporne gatunki, co z innymi, co dalej? Pamiętam upały z dzieciństwa. 31 -33 stopnie, to bywał max. Nie trwały też długo. I zwykle po nich następowały ulewne burze, pogoda jakoś ‘’kręciła się normalnie’’. Bywały też letnie słoty, podczas których np. tydzień umiarkowanie padało. Ten bardzo był przyrodzie potrzebny. Ale jak czytam jeszcze wczoraj ‘’urlopowicze rozczarowani pogodą nad bałtykiem’’ bo trochę chłodniej się zrobiło… Cały czas jesteśmy jeszcze w czerwcu… Pojawiają się doniesienia, że znów padły historyczne rekordy temperatur. Od początku epoki przemysłowej, wpompowaliśmy do atmosfery ponoć 300 mld ton dwutlenku węgla. I choć zmiany są cykliczne, nieuniknione jako Ludzie Rozumni możemy zrobić jeszcze tyle aby je spowolnić i uprzyjemnić chłodem zmierzch swojej epoki. Ale co można zrobić w kraju, gdzie ogólnie neguje się globalne ocieplenie i zmiany klimatu, a ‘’rewitalizacją’’ nazywa wybetonowanie placu miasta? Gdzie ‘’cięciami pielęgnacyjnymi’’ nazywa się totalne okaleczenie drzewa, po którym czeka je już tylko powolna śmierć? Gdzie drzewa postrzega się jako ‘’zagrożenie’’ ( oh te nieobliczalne drzewa wyskakujące pod pojazdy na szosy i autostrady) a argumentem do wycięcia bywa czasem pyłek, alergia, czy ‘’śmiecenie liśćmi’’?

Wielkopolska. Moja rodzima. Tu rzeka Noteć wyschła na odcinku kilkudziesięciu kilometrów. Była rzeka, nie ma. Cofają się jeziora gnieźnieńskie. Wycieczkowy statek ‘’Łokietek’’ ugrzązł w rzecznym mule, gdzie prawdopodobnie zostanie już do jesieni. Przyczyną jest nie tylko susza, ale i odkrywkowe. Sprawy lokalne. Region traci na zanikającej turystyce. Co ‘’najśmeiszniejsze’’ ekolodzy ostrzegali, próbowali zablokować powstanie odkrywek. Lata temu. No ale rozwój, postęp, nowoczesność! INWESTYCJE! Rzeka Noteć była siódmą co do wielkości rzeką w kraju. W TV mówią coś o szumnych planach, budowie tras wodnych, i transporcie rzecznym, co wiąże się z kolejnym betonowaniem, pogłębianiem i przegradzaniem rzek. Co = szybszemu spływowi wody, której i tak już jest mało. Powodzenia. Czasem nie dziwię się rządzącym, serio wcale. Zupełnie rozumiem ich zaparte. To wszystko o czym piszę doświadcza się i widzi będąc w terenie. Jestem każdego dnia.Uderza w oczy. Woła, krzyczy! Zobaczcie, coście uczynili… Widzę ledwo trzymające się drzewa goniące resztkami sił, schnącą roślinność zielną, niepowodzenie lęgów ptasich, klęskę ryb, zwierzęta, które najchętniej nie wychodziłyby z wody. I mam świadomość, że każdy z tych gatunków tworzy cegiełki piramidy dzięki której żyjemy. Ktoś kto życie spędza na przesiadce z klimatyzowanej limuzyny do klimatyzowanego biura, a w międzyczasie ‘’ważne sprawy’’ posiedzenia, konferencje, spotkania, troska o wyborcze słupki… nie zrozumie. Ktoś taki nie odczuje podwyżki pęczka pietruszki z 2 zł do 20. To dla niego nic.

Z troski o Drzewa, śledzę zapowiedzi pogodowe. Ile to razy już miało padać! Jeszcze 3 lata temu, podawane informacje zwykle były trafne. Teraz na wykresach od miesięcy powtarza się sytuacja ‘’w internecie’’ pada, w terenie nie. Komputerowe modele przestały się sprawdzać. Są i ‘’korzyści’’. Zwykle minusem wędrówek o świcie było to, że buty i spodnie szybko przesiąkały rosą, która jak to zawsze osadzała się wilgocią na trawach. Teraz nie ma, zakładam normalne buty i wracam suchy. Nie ma też mgieł. Liście kukurydzy na polach zaczynają się zwijać. W grupach na facebooku piszą rolnicy, że to z powodu suszy, i padają nawet odmiany na nią odporne. Patrzę na pola w swej miejscowości – rzeczywiście. Jednocześnie spoglądam na wykarczowany z wierzb rowek, z resztkami zniszczonej koparką tamy bobrowej. Ile one mogły zatrzymać, zgromadzić tu wody… Czy naprawdę musimy zacząć płacić 100 zł za ziemniaka, aby pojąć najprostsze zależności w środowisku, które rozumie już sześciolatek?

Skierniewice – 50 tysięczne miasto, gdzie zabrakło wody. Jeśli ktoś był zdania, że co go obchodzą jakieś rzeki, bo przecież woda w kranie jest, bardzo się zawiódł. Tu miejskie studnie głębinowe nie poradziły sobie ze sprostaniem ignorancji ludzkiej – najpierw wystosowano apele do działkowiczów, w pocie czoła niestrudzenie hektolitrami nawadniających swe zasuszone trawniki. To jest dopiero ciekawe. Ludzie pytają jak ‘’wytępić chwasty’’ na trawie, którą chcą utrzymać w martwej monokulturze ‘’bo ładnie wygląda’’. Katują tenże trawnik cotygodniową przycinką do ziemi, a potem dziwią się że schnie… Gdy tymczasem wiadomo, że obecność ‘’chwastów’’ i rzadsze koszenie sprzyja odporności takiego trawnika. Rośliny zatrzymują dla siebie więcej wody, zmniejszają parowanie, pochłaniają spaliny, stają się siedliskiem dla owadów i zapylaczy… Tym razem żniwa ignorancji zebrali wszyscy, bo odcięto dostęp do wody najpierw działkowiczom, a potem całemu miastu. Śledząc temat okazało się, że takich przypadków w kraju jest znacznie więcej, w mniejszych gminach, nie tak szumnych i nie tak głośnych. A to przedsmak tego, co może nas czekać. Podobno podczas tych kilku dni skwaru już musieliśmy importować energię elektryczną z zagranicy. Pamiętam jeden komentarz, gdzie ktoś z oburzeniem krzyczał, że co innych obchodzi co on podlewa, płaci za wodę to ma być. I chyba dlatego nie ma dla naszego gatunku, ratunku… W mojej miejscowości, jeśli latem chcesz wziąć prysznic lub wieczorną kąpiel polecam godziny między 14 a 16 tą. Od popołudnia ciśnienie bywa tak niskie, że woda sączy się ciurkiem. Wyglądam przez okno i patrzę na uśmiechniętych ludzi, lejących wężami na przeschnięte trawniki, które najpierw zabili koszeniem. Ile to przy tym bezsensownej pracy, hałasu dla sąsiadów, spalin? Kiedy można chodzić po wyższej trawie, i w niczym to nie przeszkadza. Człowiek to mistrz w wymyślaniu bezsensownych zajęć. Plus hałdy po skoszeniu, wyrzucane i gnijące po lasach. Inni podłączają specjalne natryski na całą noc, a i na dzień zostawiają. Jest tak pięknie…

Wczesna wiosna zafundowała w Polsce malownicze widowiska. Ziemia na polach była tak przesuszona, że każdego dnia przy większym wietrze wirowały tabuny i trąby pyłu. Podziwialiśmy na wędrówkach i pozostałem wtedy jedynie przy pozytywnie wizualnej interpretacji tego zjawiska. To już jest objaw dewastacji gleby. W mediach mówili coś o ‘’pyle saharyjskim’’. Nie. To był nasz pył, uniesiony z zasuszonych i wyeksploatowanych pól. Unosił się smugami, zwłaszcza po orce ciągników. Już ciężko się oddychało. Nie żyję na świecie od dzisiaj. Pamiętam inne wiosny. Grząska, wilgotna ziemia, po której szło się w kaloszach zapadając w błocie czasem po kolana. Zamiast pierwszych wiosennych grzmotów, doczekaliśmy burz piaskowych. ‘’Brawo my’’.

Koniec czerwca. Białe Noce dziwią niespotykaną dotąd ciszą. Nie słychać czyrykania kuropatw, ani wabienia przepiórek. Jakby już był koniec sierpnia. Żaby i ropuchy milczały, z nielicznymi wyjątkami od początku wiosny. Mało świerszczy .W tym roku nie zaobserwowałem żadnego świetlika. Z polnych gruszy i jabłoni opadają niedojrzałe zielone owoce, znów drzewa nie są w stanie ich odżywić. Jarzębina już się czerwieni. Chwilę byłem w biedronce, gdzie otulił mnie głuchy bezwład i miła, lekka muzyka. Wyładowane kosze, pełne półki, tu niczego nie brak. Jest ryba o nazwie ‘’filet’’, której ławice wydają nieprzebrane w sklepowych zamrażarkach. Kiełbasa na grilla, piwo, i chipsy. I tym ‘’optymistycznym’’ akcentem… Pozostaję w stanie obserwacji co dalej. I choć chciałoby skupić się tylko na Przyrodzie – wszystko jest powiązane.I tylko kaktusowe rodzeństwo na moim parapecie. One wydają się być bardzo szczęśliwe. Znów powiększyły się o połowę.


Źródło
Opublikowano: 2019-07-07 16:31:03